در دنیای دیجیتال مارکتینگ و سئو، داده‌ها همه‌چیز هستند. اما اگر به دلایل امنیتی، حفظ حریم خصوصی کاربران، یا محدودیت‌های تحریمی نمی‌تونی از Google Analytics استفاده کنی، یا دوست داری داده‌ها به‌طور کامل در اختیار خودت باشن، Matomo یکی از بهترین گزینه‌های موجوده.
Matomo (که قبلاً با نام Piwik شناخته می‌شد) یک پلتفرم متن‌باز و قدرتمند آنالیتیکس وب هست که کاملاً روی سرور شما اجرا میشه و کنترل کامل داده‌ها رو در اختیارت قرار می‌ده.
خلاصه مقاله در یک نگاه:
اگر قصد داری رفتار بازدیدکننده‌های سایتت رو به‌صورت دقیق تحلیل کنی و نمی‌خوای از ابزارهایی مثل Google Analytics استفاده کنی که هم تحریمه و هم بحث حفظ حریم شخصی کاربران رو رعایت نمی‌کنه، پیشنهاد من استفاده از Matomo هست. Matomo یه پلتفرم متن‌باز و قدرتمنده که روی سرور شخصی نصب میشه و کاملاً تحت کنترل خودته، چیزی که برای ماهایی که تو بازارهای مالی فعالیت می‌کنیم، خیلی مهمه. چون دیتا یعنی طلا.
برای نصب Matomo روی سرور لینوکسی اوبونتو اول باید یه سرور آماده داشته باشی که پیشنهاد من استفاده از سرور مجازی با منابع مناسب و پایداره، مثلاً از شرکت‌هایی مثل Hetzner یا Contabo. بعد از اون باید Apache یا Nginx نصب کنی و PHP رو با نسخه‌ای که Matomo پشتیبانی می‌کنه کانفیگ کنی. دیتابیس MySQL یا MariaDB هم نیازه، که خوشبختانه نصب و راه‌اندازیش رو میشه با چند خط دستور ساده تو ترمینال انجام داد.
وقتی همه پیش‌نیازها رو نصب کردی، فایل‌های Matomo رو از سایت رسمی‌ش دانلود می‌کنی و داخل مسیر مناسب روی سرور قرار می‌دی. حالا کافیه آدرس دامنه‌ت رو بزنی و وارد نصب گرافیکی بشی. توی این مرحله همه چیز واضحه و فقط کافیه مشخصات دیتابیس رو وارد کنی و قدم‌به‌قدم جلو بری. مثل راه‌اندازی یه افزونه روی وردپرسه، فقط با کمی تنظیمات بیشتر.
بعد از نصب، خیلی راحت می‌تونی کد رهگیری رو داخل سایتت قرار بدی. اگه سایتت با وردپرس ساخته شده، حتی افزونه Matomo براش هست. اگر نه، مثل یه تگ اسکریپت ساده باید کد رو تو بخش
<head>سایتت بگذاری. از این‌جا به بعد همه چیز دست خودته. از مشاهده صفحات پربازدید گرفته تا نرخ تبدیل و حتی بررسی اینکه کدوم کانال تبلیغاتی بهترین بازدهی رو داره.استفاده از Matomo یه قدم حرفه‌ایه برای هر کسی که تو فضای آنلاین جدی کار می‌کنه، مخصوصاً تو بازارهای مالی که شناخت دقیق کاربر مساویه با سود بیشتر.
فهرست مطالب
پیش‌نیازهای نصب Matomo
قبل از نصب، باید چند ابزار و شرایط پایه رو روی سرورت فراهم کنی:
- سرور با سیستم‌عامل اوبونتو ۲۲.۰۴
- دسترسی root یا sudo
- یک دامنه یا ساب‌دامنه متصل به سرور
- نصب LAMP یا LEMP (ترجیحاً Apache + PHP + MySQL)
- نسخه PHP 7.4 یا بالاتر
- MySQL یا MariaDB نسخه ۱۰ یا بالاتر
- فعال بودن ماژول‌های PHP مانند: pdo, mysqli, curl, mbstring, gd, zip, xml
مرحله اول: به‌روزرسانی سرور و نصب بسته‌های موردنیاز
sudo apt update && sudo apt upgrade -y
sudo apt install apache2 php php-cli php-mysql php-gd php-curl php-zip php-xml php-mbstring unzip mariadb-server wget -y
مرحله دوم: دانلود و نصب Matomo
به دایرکتوری root وب‌سرور برو و فایل Matomo رو از سایت رسمی دریافت کن.
cd /var/www/html
sudo wget https://builds.matomo.org/matomo.zip
sudo unzip matomo.zip
sudo chown -R www-data:www-data matomo
sudo chmod -R 755 matomo
مرحله سوم: ایجاد پایگاه داده برای Matomo
وارد محیط MySQL بشو و یک دیتابیس و کاربر جداگانه برای Matomo بساز.
CREATE DATABASE matomo_db CHARACTER SET utf8mb4 COLLATE utf8mb4_general_ci;
CREATE USER ‘matomo_user’@’localhost’ IDENTIFIED BY ‘StrongPassword123!’;
GRANT ALL PRIVILEGES ON matomo_db.* TO ‘matomo_user’@’localhost’;
FLUSH PRIVILEGES;
EXIT;
مرحله چهارم: پیکربندی Apache برای اجرای Matomo
یک Virtual Host برای دامنه یا ساب‌دامنه اختصاصی Matomo ایجاد کن:
sudo nano /etc/apache2/sites-available/matomo.conf
محتوا:
<VirtualHost *:80>
ServerAdmin admin@yourdomain.com
DocumentRoot /var/www/html/matomo
ServerName stats.yourdomain.com
<Directory /var/www/html/matomo>
Options Indexes FollowSymLinks
AllowOverride All
Require all granted
</Directory>
ErrorLog ${APACHE_LOG_DIR}/matomo_error.log
CustomLog ${APACHE_LOG_DIR}/matomo_access.log combined
</VirtualHost>
فعال‌سازی کانفیگ:
sudo a2ensite matomo.conf
sudo a2enmod rewrite
sudo systemctl restart apache2
مرحله پنجم: نصب SSL برای افزایش امنیت
برای دریافت گواهی SSL رایگان با Let’s Encrypt:
sudo apt install certbot python3-certbot-apache -y
sudo certbot –apache -d stats.yourdomain.com
مرحله ششم: راه‌اندازی Matomo از طریق مرورگر
حالا مرورگر رو باز کن و آدرس https://stats.yourdomain.com رو بزن. نصب گرافیکی آغاز میشه. مراحل زیر رو طی کن:
- بررسی پیش‌نیازها (همه باید سبز باشند)
- اتصال به پایگاه داده (اطلاعاتی که در مرحله سوم ساختی وارد کن)
- ساخت حساب ادمین
- تعریف اولین سایت برای آنالیز
- دریافت و قرار دادن اسکریپت Track در سایت اصلی
مرحله هفتم: اتصال سایت به Matomo
بعد از پایان نصب، اسکریپتی شبیه زیر دریافت می‌کنی:
<script type=”text/javascript”>
var _paq = window._paq || [];
_paq.push([‘trackPageView’]);
_paq.push([‘enableLinkTracking’]);
(function() {
var u=”//stats.yourdomain.com/”;
_paq.push([‘setTrackerUrl’, u+’matomo.php’]);
_paq.push([‘setSiteId’, ‘1’]);
var d=document, g=d.createElement(‘script’), s=d.getElementsByTagName(‘script’)[0];
g.async=true; g.src=u+’matomo.js’; s.parentNode.insertBefore(g,s);
})();
</script>
این کد رو باید در فایل HTML یا قالب وردپرس سایت اصلی، قبل از </head> قرار بدی تا دیتاها ردیابی بشن.
می‌خوای Matomo رو سریع و پایدار اجرا کنی؟ یه سرور HP بگیر و آنالیتیکس حرفه‌ای رو شروع کن!
جدول مقایسه Matomo با Google Analytics
| ویژگی | Matomo (Self-Hosted) | Google Analytics |
| مالکیت داده‌ها | کامل برای شما | متعلق به گوگل |
| پشتیبانی از GDPR | بله | نه به‌صورت کامل |
| اجرای آفلاین | امکان‌پذیر | خیر |
| نیاز به اتصال به اینترنت | فقط برای بازدیدکننده‌ها | بله |
| قابلیت سفارشی‌سازی | بسیار بالا | محدود |
اتصال Matomo به وردپرس یا سایر CMSها (بدون نیاز به کدنویسی)
خیلی از کاربران از سیستم‌هایی مثل وردپرس، جوملا یا مجنتو استفاده می‌کنن. اتصال Matomo به این CMSها از طریق افزونه‌های رسمی یا کدهای ساده قابل انجامه. این کار باعث میشه بدون دخالت مستقیم در کد، داده‌ها دقیق ردیابی بشن.
مثال: افزونه رسمی Matomo for WordPress یا پلاگین “WP-Matomo” برای نمایش گزارش‌ها داخل داشبورد وردپرس.
تنظیمات دقیق حریم خصوصی در Matomo (Anonymize IP + Opt-out)
یکی از نقاط قوت Matomo، رعایت کامل قوانین حریم خصوصی مثل GDPR و CCPA هست. می‌تونی آی‌پی‌ها رو آنونیمایز (ناشناس‌سازی) کنی، داده‌های قدیمی رو اتومات حذف کنی یا به کاربران گزینه‌ی خروج از ردیابی بدی (opt-out).
این برای کسب‌وکارهایی که در اروپا یا کشورهای حساس به حریم خصوصی فعالیت دارن، حیاتی محسوب میشه.
فعال‌سازی Goals و Event Tracking در Matomo
Matomo فقط یک ابزار نمایش بازدید نیست. می‌تونی «اهداف» تعریف کنی (مثلاً تکمیل فرم، ثبت‌نام، کلیک روی دکمه خاص) و حتی رفتار کاربران رو به‌صورت رویداد (Event) ردیابی کنی.
مثال: هر کلیک روی دکمه “دانلود” یا هر بار اسکرول تا پایین صفحه، به‌عنوان یک Event ثبت بشه.
اتصال Matomo به Google Search Console یا Campaign UTM
با استفاده از UTMها (پارامترهای قابل ردیابی در URL)، می‌تونی رفتار کاربران ورودی از کمپین‌ها رو ردیابی کنی و اطلاعات دقیق‌تری از نرخ تبدیل و منبع کاربران بدست بیاری.
همچنین از طریق افزونه‌ها یا API می‌تونی داده‌های سرچ کنسول رو به Matomo بیاری.
نصب و استفاده از پلاگین‌های حرفه‌ای در Matomo Marketplace
Matomo Marketplace جاییه که کلی افزونه ارزشمند – هم رایگان و هم تجاری – داره. مثل:
- Heatmap & Session Recording
- Media Analytics (ردیابی پخش ویدیوها)
- Form Analytics
- SEO Web Vitals Tracking
این پلاگین‌ها قابلیت‌های Matomo رو چند برابر می‌کنن و از یک ابزار آنالیتیکس ساده، یک پلتفرم کامل رفتارشناسی می‌سازن.
ساخت داشبورد سفارشی برای تیم بازاریابی یا مدیریت
در Matomo می‌تونی چندین داشبورد با ویجت‌های اختصاصی بسازی. این یعنی هر کاربر (مثل مدیر مارکتینگ، مدیر فنی یا تحلیل‌گر داده) می‌تونه یه نمای خاص و شخصی‌سازی‌شده از گزارش‌ها داشته باشه.
ایجاد گزارش‌های اتوماتیک و ارسال دوره‌ای ایمیل
Matomo قابلیت ایجاد گزارش‌های PDF زمان‌بندی‌شده داره. می‌تونی تعریف کنی که هر هفته یا ماه، خلاصه‌ای از ترافیک، نرخ تبدیل یا رفتار کاربرها برای مدیر یا مشتری ایمیل بشه.
کلام آخر:
Matomo یکی از قدرتمندترین و در عین حال امن‌ترین پلتفرم‌های آنالیز وب‌سایت است که به دلیل متن‌باز بودن، قابلیت نصب روی سرور شخصی، حفظ حریم خصوصی کاربران و امکانات حرفه‌ای، به انتخاب شماره یک بسیاری از برندها و کسب‌وکارهایی تبدیل شده که نمی‌خواهند داده‌هایشان در دست سرویس‌هایی مثل گوگل باشد.
در این آموزش، مرحله‌به‌مرحله فرآیند نصب روی اوبونتو، تنظیمات اولیه، نحوه اتصال به دیتابیس، بهینه‌سازی سطوح دسترسی، و پیکربندی دقیق را بررسی کردیم. همچنین یاد گرفتیم چگونه کد ردیابی را در سایت قرار دهیم، گزارش‌های سفارشی بسازیم و با کمک امکاناتی مانند هدف‌گذاری (Goals)، ردیابی رویدادها (Events)، و اتصال کمپین‌های تبلیغاتی، از Matomo به‌عنوان یک ابزار تحلیل داده پیشرفته بهره‌برداری کنیم.
نکاتی مثل تنظیمات GDPR، فعال‌سازی Opt-out، استفاده از پلاگین‌های جانبی حرفه‌ای (مثل Heatmap یا فرم آنالیتیکس)، و گزارش‌گیری زمان‌بندی‌شده نیز از جمله مواردی بودند که نقش مهمی در حرفه‌ای‌تر کردن پیاده‌سازی ایفا می‌کنند.
در نهایت، Matomo تنها یک ابزار آماری نیست؛ یک مرکز تصمیم‌سازی برای تیم مارکتینگ، سئو، UX و حتی مدیریت پروژه‌هاست. اگر به درستی نصب و کانفیگ شود، می‌تواند به شما درک عمیق‌تری از رفتار کاربران، عملکرد کمپین‌ها، نرخ تبدیل صفحات، و مسیرهای بهینه‌سازی تجربه کاربری ارائه دهد. برای بهره‌برداری حداکثری از پتانسیل این ابزار، توصیه می‌شود همواره داده‌ها را تحلیل کنید، اهداف دقیق تعریف نمایید، و تنظیمات امنیتی و حریم خصوصی را متناسب با سیاست‌های سازمان خود تنظیم کنید.
سوالات متداول درباره نصب Matomo
آیا می‌تونم چند سایت رو با یک نصب Matomo آنالیز کنم؟
بله. Matomo از چندین سایت پشتیبانی می‌کنه و برای هر سایت یک شناسه TrackID جداگانه تعریف میشه.
آیا نصب روی لوکال هم ممکنه؟
بله، اما برای بررسی رفتار کاربران واقعی باید روی سرور عمومی نصب باشه.
چطور از GDPR در Matomo پیروی کنم؟
Matomo تنظیماتی برای ناشناس‌سازی IP، حذف خودکار داده‌های قدیمی، و اجازه به کاربران برای عدم ردیابی داره.
آیا جایگزین مناسبی برای Google Analytics هست؟
برای بسیاری از کسب‌وکارها بله؛ به‌ویژه وقتی که حریم خصوصی داده‌ها و عدم اشتراک‌گذاری اطلاعات اهمیت داره.