معرفی کابل‌های Cat و انواع آن‌ها

کابل‌های Cat (کوتاه‌شده‌ی Category) از اساسی‌ترین و پرکاربردترین اجزای مورد استفاده در حوزه شبکه و فناوری اطلاعات به شمار می‌آیند. هر فردی که در زمینه شبکه فعالیت می‌کند، باید با انواع این کابل‌ها، ویژگی‌ها و کاربردهای آن‌ها آشنایی داشته باشد.

در این مقاله قصد داریم نگاهی جامع به کابل‌های Cat و دسته‌بندی‌های مختلف آن‌ها بیندازیم تا بتوانید در پروژه‌های خانگی یا سازمانی خود انتخابی آگاهانه‌تر و بهینه‌تر داشته باشید.

خلاصه مقاله | مطالعه در یک نگاه

کابل‌های شبکه Cat (مخفف Category) از مهم‌ترین اجزای شبکه‌های کابلی هستند که نقش اصلی در انتقال اطلاعات دارند. این کابل‌ها بسته به شماره دسته‌بندی خود (Cat5، Cat6، Cat7 و…)، سرعت و پهنای باند متفاوتی را ارائه می‌دهند.

در دسته‌بندی عملکرد، کابل‌های قدیمی مانند Cat2 تا Cat4 دیگر استفاده نمی‌شوند. کابل Cat5e برای شبکه‌های خانگی رایج است و سرعت ۱ گیگابیت بر ثانیه را فراهم می‌کند. کابل Cat6 با پشتیبانی از پهنای باند ۲۵۰ مگاهرتز و سرعت تا ۱۰ گیگابیت بر ثانیه در فواصل کوتاه، گزینه‌ای کارآمدتر برای کاربردهای حرفه‌ای است.

نسخه‌های پیشرفته‌تر مانند Cat6a، Cat7 و Cat7a با بهبود در شیلدینگ، پهنای باند و مقاومت در برابر نویز، برای دیتاسنترها و محیط‌های با ترافیک بالا مناسب‌اند. در نهایت، Cat8 با پشتیبانی از فرکانس ۲ گیگاهرتز و سرعت تا ۴۰ گیگابیت بر ثانیه، جدیدترین استاندارد تاییدشده برای کابل‌کشی ساخت‌یافته محسوب می‌شود.

کابل‌ها از نظر ساختار شیلد نیز متفاوت‌اند (U/UTP، F/UTP، S/FTP و…) که در شرایط خاص شبکه بر انتخاب آن‌ها تاثیر می‌گذارد.

قیمت کابل‌ها بر اساس نوع، طول، برند و سرعت انتقال متغیر است. کابل‌های Cat6 با توازن مناسب بین کارایی و هزینه، رایج‌ترین انتخاب در بازار هستند.

کابل Cat چیست؟

کابل‌های Cat نوعی کابل شبکه هستند که با توجه به عملکرد، سرعت انتقال اطلاعات، نوع شیلد و ویژگی‌های فنی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. واژه Cat مخفف Category به معنای “دسته‌بندی” است و به نوع استاندارد کابل اشاره دارد.

در شبکه‌های کامپیوتری، استفاده از کابل به‌ویژه در محیط‌های اداری یا حتی خانگی، موجب پایداری بیشتر ارتباط، سرعت بالاتر انتقال داده و کاهش ریسک‌های امنیتی نسبت به شبکه‌های بی‌سیم می‌شود. کابل‌کشی ساخت‌یافته مبتنی بر کابل‌های Cat علاوه بر کارایی بالاتر، امنیت فیزیکی بیشتری نیز فراهم می‌کند.

دسته‌بندی کابل‌های Cat از نظر شیلد (Shield)

یکی از معیارهای مهم در انتخاب کابل‌های Cat، نوع شیلد یا محافظ الکترومغناطیسی آن‌هاست. وجود شیلد در ساختار کابل باعث کاهش نویز و اختلالات ناشی از سیگنال‌های الکترومغناطیسی اطراف می‌شود. انواع رایج کابل‌های Cat از نظر شیلد به شرح زیر هستند:

U/UTP (Unshielded Twisted Pair)
این نوع کابل بدون هیچ‌گونه شیلدی ارائه می‌شود و تنها از زوج سیم‌های تابیده تشکیل شده است.

F/UTP (Foiled Unshielded Twisted Pair)
دارای یک شیلد کلی از نوع فویل در اطراف کابل است، اما زوج سیم‌های داخلی بدون شیلد هستند.

U/FTP (Unshielded Foiled Twisted Pair)
در این نوع کابل، خود کابل شیلد کلی ندارد اما هر زوج سیم به‌صورت مجزا با شیلد فویلی محافظت شده است.

S/FTP (Shielded Foiled Twisted Pair)
پیشرفته‌ترین نوع کابل از نظر ایمنی الکترومغناطیسی است. در این مدل، کابل دارای شیلد کلی از نوع بافته شده (Braid) و همچنین شیلد مجزا برای هر زوج سیم است.

چرا انتخاب نوع شیلد اهمیت دارد؟

در شرایط خاص شبکه، برخی عوامل می‌توانند به شدت بر کیفیت سیگنال تأثیر بگذارند، از جمله:

• فاصله کوتاه بین کابل‌ها
• لبه‌های سیگنال تیز (Rise/Fall Time کوتاه)
• سیگنال‌های فرکانس بالا
• تداخل سیگنال بین زوج‌ها (Crosstalk)
• نویز الکترومغناطیسی محیط

در این شرایط، استفاده از کابل‌هایی با شیلد مناسب ضروری است. شیلدهای فلزی نقش مهمی در جلوگیری از ورود یا خروج امواج الکترومغناطیسی دارند و عملکرد شبکه را به‌طور قابل توجهی پایدارتر می‌کنند.

انواع کابل‌های Cat بر اساس عملکرد

کابل‌های Cat (Category) بر اساس عملکرد و ظرفیت انتقال داده به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. عددی که پس از واژه Cat می‌آید، نشان‌دهنده نسخه و قابلیت‌های فنی آن کابل است؛ این عدد، حداکثر سرعت انتقال داده و پهنای باند قابل پشتیبانی را مشخص می‌کند. به‌طور کلی، هرچه عدد Cat بالاتر باشد، تکنولوژی ساخت آن پیشرفته‌تر، سرعت بالاتر و پهنای باند گسترده‌تری را ارائه می‌دهد.

لازم به ذکر است که هرچه طول کابل افزایش یابد، به‌طور طبیعی از کیفیت و سرعت انتقال داده کاسته می‌شود. با این حال، در شبکه‌های خانگی که معمولاً طول کابل‌ها کمتر از 100 متر است، این کاهش تأثیر چندانی ندارد.

کابل‌های Cat2، Cat3 و Cat4

• Cat2:
  این کابل دارای چهار سیم است که به‌صورت دو به دو تابیده شده‌اند. سرعت انتقال داده در Cat2 حدود 4 مگابیت بر ثانیه با پهنای باند 4 مگاهرتز است. کاربرد اصلی آن در شبکه‌های قدیمی Token Ring و سیستم‌های تلفنی بوده است. امروزه استفاده از این کابل منسوخ شده است.
• Cat3:
  شامل 4 زوج سیم مسی تابیده شده و دارای حداکثر سرعت 10 مگابیت بر ثانیه با پهنای باند 16 مگاهرتز است. این نوع کابل در گذشته برای خطوط تلفن و شبکه‌های ابتدایی اترنت کاربرد داشته و پایه‌گذار کابل‌کشی در فواصل بیش از 100 متر محسوب می‌شود.
• Cat4:
  این کابل نیز دارای 4 زوج سیم مسی است ولی با سرعت بالاتر نسبت به Cat3؛ حداکثر سرعت آن 16 مگابیت بر ثانیه و پهنای باند 20 مگاهرتز است. همانند Cat2، در شبکه‌های Token Ring کاربرد داشته اما دیگر در شبکه‌های مدرن جایگاهی ندارد.

کابل Cat5 و Cat5e

• Cat5:
  ساخته‌شده از 4 زوج سیم تابیده و مجهز به کانکتور RJ45 است. این کابل از استانداردهای اولیه Fast Ethernet پشتیبانی کرده و سرعت آن به 100 مگابیت بر ثانیه با پهنای باند 100 مگاهرتز می‌رسد. امروزه تولید این کابل متوقف شده و به‌سختی در بازار یافت می‌شود.
• Cat5e (Enhanced):
  نسخه بهبودیافته Cat5 است و توانایی انتقال داده با سرعت 1 گیگابیت بر ثانیه را دارد. همچنین به دلیل طراحی خاص برای کاهش تداخل سیگنال‌ها، عملکرد بسیار بهتری نسبت به نسخه قبلی ارائه می‌دهد. Cat5e به دلیل قیمت مناسب و کارایی بالا، هنوز هم یکی از پرکاربردترین کابل‌ها در شبکه‌های خانگی و تجاری است.

کابل Cat6 و Cat6a

• Cat6:
  به‌ظاهر شبیه به Cat5e است، اما از نظر فنی پیشرفته‌تر بوده و در فواصل تا 50 متر، سرعتی تا 10 گیگابیت بر ثانیه را ارائه می‌دهد. در فواصل بالاتر از 100 متر، سرعت به 1 گیگابیت بر ثانیه کاهش می‌یابد. پهنای باند این کابل 250 مگاهرتز است و برای کاهش نویز، یک جداکننده بین جفت‌های سیم قرار داده شده است.
• Cat6a (Augmented):
  نسخه تقویت‌شده Cat6 است که پهنای باند آن به 500 مگاهرتز افزایش یافته و ساختار مقاوم‌تری در برابر نویز دارد. کابل Cat6a برای محیط‌های شلوغ‌تر و دیتاسنترها انتخاب مناسبی محسوب می‌شود.

کابل Cat7

• Cat7:
  این کابل اگرچه سرعت بیشتری نسبت به Cat6a ارائه نمی‌دهد، اما از پهنای باند 600 مگاهرتز پشتیبانی می‌کند. در فواصل کوتاه (تا حدود 15 متر) می‌تواند سرعت انتقالی تا 100 گیگابیت بر ثانیه را ارائه دهد، ولی در فواصل طولانی‌تر این سرعت کاهش می‌یابد. Cat7 دارای دو لایه شیلد است: یک شیلد اختصاصی برای هر زوج سیم و یک شیلد کلی برای کل کابل، که آن را برای کاربردهای حساس مانند دیتاسنترها، ارتباطات Backbone و تجهیزات ذخیره‌سازی بسیار مناسب می‌سازد.

می‌خوای شبکه ات  رو روی یه زیرساخت پایدار و حرفه‌ای اجرا کنی؟ با خرید سرور HP، قدرت واقعی یک شیکه حرفه ای رو تجربه کن!
الان سرور HP مناسب نصب دبیان رو انتخاب کن و استارت بزن!

کابل شبکه Cat7a

اگرچه کابل‌های Cat7 دارای مزایای بسیاری هستند، اما برخی محدودیت‌های فنی، کارایی آن‌ها را در برخی شرایط با چالش‌هایی روبه‌رو می‌کرد. به همین دلیل، نسخه‌ای ارتقاءیافته با نام Cat7a (که حرف “a” از واژه Augmented به‌معنای تقویت‌شده گرفته شده) معرفی شد.

کابل Cat7a قادر است فرکانس‌هایی تا 1000 مگاهرتز را پشتیبانی کند. از نظر عملکرد، در فواصل کمتر از 15 متر می‌تواند تا 100 گیگابیت بر ثانیه سرعت انتقال را فراهم کند. در فواصل زیر 50 متر، سرعت آن به 40 گیگابیت بر ثانیه و در فواصل استاندارد تا 100 متر، به 10 گیگابیت بر ثانیه می‌رسد. این بهبود چشمگیر در پهنای باند نسبت به Cat7، این کابل را برای محیط‌هایی با حجم بالای انتقال داده بسیار مناسب کرده است.

همچنین با توجه به شیلد قوی و چندلایه‌ای که برای مقابله با نویز و تداخلات الکترومغناطیسی طراحی شده، قطر این کابل نسبت به Cat7 بزرگ‌تر است.

کابل شبکه Cat8

Cat8 جدیدترین استاندارد تأییدشده در میان کابل‌های شبکه ساخت‌یافته محسوب می‌شود. این کابل‌ها از فرکانس‌های تا 2 گیگاهرتز (2000 مگاهرتز) پشتیبانی می‌کنند و سرعتی تا 40 گیگابیت بر ثانیه ارائه می‌دهند. به دلیل ویژگی‌های خاص، کابل‌های Cat8 نیازمند شیلد هستند تا در برابر نویزهای محیطی مقاومت بالایی داشته باشند.

یکی از نکات مثبت کابل Cat8، سازگاری با سوکت‌های RJ45 و همچنین سوکت‌های اختصاصی نسل‌های جدیدتر است؛ بنابراین می‌توان آن را در کنار تجهیزات شبکه Cat7 و پایین‌تر نیز استفاده کرد. این کابل‌ها انتخابی ایده‌آل برای مراکز داده، زیرساخت‌های شبکه‌ای با کارایی بالا و ارتباطات سریع در فواصل کوتاه هستند.

با اینکه این کابل‌ها هنوز در مرحله رشد و توسعه قرار دارند، به‌زودی شاهد نسل‌های جدیدتر با کاهش محدودیت‌های فنی و افزایش تطبیق‌پذیری خواهیم بود.

قیمت کابل‌های Cat

قیمت کابل‌های Cat بسته به نوع، سرعت انتقال داده، پهنای باند، برند تولیدکننده و همچنین طول کابل متفاوت است. کابل‌های Cat6 به دلیل تعادل خوب میان کارایی و قیمت، محبوب‌ترین گزینه در بازار محسوب می‌شوند.

در حال حاضر، قیمت کابل‌های شبکه Cat6 بسته به مشخصات آن‌ها بین 2 تا 9 میلیون تومان متغیر است. این اختلاف قیمت به عواملی نظیر کیفیت ساخت، طول کابل، نوع شیلد و برند وابسته است.

سخن پایانی

در این مقاله با انواع کابل‌های Cat، ویژگی‌ها، کاربردها و نکات مهم در انتخاب آن‌ها آشنا شدید. همان‌طور که مطالعه کردید، استفاده از کابل‌کشی ساخت‌یافته حتی در شبکه‌های خانگی می‌تواند باعث بهبود عملکرد و افزایش امنیت نسبت به شبکه‌های بی‌سیم شود.

از اینکه تا پایان مقاله با ما همراه بودید، سپاسگزاریم. امیدواریم این مطالب برای انتخاب کابل مناسب شبکه به شما کمک کرده باشد.

سوالات متداول

1. کابل Cat چیست؟
   کابل‌های Cat نوعی کابل شبکه هستند که بر اساس دسته‌بندی (Category) و عملکردشان شماره‌گذاری می‌شوند، مانند Cat5، Cat6 و…
2. تفاوت Cat5e و Cat6 چیست؟
   Cat6 پهنای باند بیشتر (۲۵۰ مگاهرتز) و سرعت انتقال بالاتر تا ۱۰ گیگابیت دارد، در حالی که Cat5e تا ۱ گیگابیت را پشتیبانی می‌کند.
3. آیا کابل Cat8 برای مصارف خانگی مناسب است؟
   خیر، کابل Cat8 بیشتر برای دیتاسنترها و ارتباطات پرسرعت در فواصل کوتاه استفاده می‌شود و برای خانه ضروری نیست.
4. قیمت کابل‌های Cat چقدر است؟
   بسته به نوع، برند و طول کابل، قیمت‌ها از حدود ۲ تا ۹ میلیون تومان متغیر هستند.